Джоуль — Ленц саккунĕ страницӑн кодне пӑхни

'''Джо́уль — Ле́нц саккунĕ''' —  [[электро ток]]ăн ăшăлла витĕмне шутлавлăх тĕлĕшĕнчен хак паракан саккун.  [[1841]]-мĕш çулта [[Джоуль, Джеймс|Джеймс Джоуль]] тата, унран уйрăм,  [[1842]]-мĕш çулта,  [[Ленц Эмилий Христианович|Эмилий Ленц]] кăтартса панă<ref>Джоуля — Ленца закон // Дебитор — Евкалипт. — М. : Советская энциклопедия, 1972. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров ; 1969—1978, т. 8).</ref>.

Сăмахсемпе саккуна çапла кăтартма  пулать<ref>Сивухин Д. В. Общий курс физики. — М.: Наука, 1977. — Т. III. Электричество. — С. 186. — 688 с.</ref>:
{{Цитата пуçламăшĕ}}
Улшăнусăр электро ток юхнă чухне талккăшăн калăпăшĕн пĕрчинче тухакан ăшăн хăвачĕ ток йăвăлăхне электро уй хиврелĕхĕ çине хутланипе тан
{{Цитата вĕçĕ}}
Математикăлла вара вăл ак çакнашкал формăпа курăнать:
: <math>w = \vec j \cdot \vec E = \sigma E^2,</math>
кунта <math>w</math> — калăпăш пĕрчинче тухакан ăшăн хăвачĕ, <math>\vec j</math> — [[электро ток йăвăлăхĕ]], <math>\vec E</math> — [[электро уй хиврелĕхĕ]], ''σ'' — талккăшăн [[Электро яраслăх|яраслăх]]ĕ, пăнчă вара скалярлă хутлавлăха кăтартать.

Саккуна, çинçе пралук чухне,  çавăн пекех, интеграллă формăпа калама пулать<ref>Сивухин Д. В. Общий курс физики. — М.: Наука, 1977. — Т. III. Электричество. — С. 197—198. — 688 с.</ref>:
{{цитата пуçламăшĕ}}
Вăхăт пĕрчин хушшинче электро вăчăран уйрăм пайвырăнĕнче тухакан ăшăн шутлавлăхĕ çавăнти  электро токăн иккĕмĕш капашне электро хирĕçтăру çине хутланипе пропорционаллă.
{{Цитата вĕçĕ}}
Интеграллă форма чухнехи математикăлла çырав
: <math>dQ = I^2 R dt,</math>
: <math>Q = \int\limits_{t_1}^{t_2} I^2 R dt, </math>
кунта <math>dQ</math> — <math>dt</math> вăхăт хушшинче тухакан ăшă, <math>I</math> — ток вăйĕ, <math>R</math> — хирĕçтăру, <math>Q</math> —  <math>t_1</math> вăхăтран пуçласа <math>t_2</math> вăхăтчен тухакан ăшăн тулли шутлавлăхĕ. Ток вăйĕ тата хирĕçтăру улшăнусăр чухне:
: <math>Q = I^2 R t.</math>
[[Ом саккунĕ]] хута кайсан,  эквивалентлă формулăсем пулаççĕ:
: <math>Q = U^2 t / R\ = I U t.</math>
== Çавăн пекех ==
* [[Ом саккунĕ]]

== Асăрхавсем ==
{{Асăрхавсем}}

[[Категори:Электро]]
[[Категори:Физика саккунĕсем]]
[[Категори:Ăшă]]
[[Категори:Джеймс Джоуль]]
[[Категори:Эмилий Ленц]]