Лейбниц, Готфрид Вильгельм страницӑн кодне пӑхни

{{Ăсчах
|Ят                  = Лейбниц Готфрид Вильгельм
|Тăван ят       = ''Gottfried Wilhelm Leibniz''
| Ӳкерчĕк             = Christoph Bernhard Francke - Bildnis des Philosophen Leibniz (ca. 1695).jpg
| Анлăшĕ               = 260px
| Ӳкерчĕке ăнлантарни    =
|Алпусни              = 
|Çуралнă вăхăт       = 1.7.1646
|Çуралнă вырăн       ={{ÇуралнăВырăн|Лейпциг|Лейпцигра}}, [[Саксония (курфюршество)|Саксония]], [[Германи]], [[Сăваплă Рим империйĕ]]
|Вилнĕ вăхăт          = 14.11.1716
|Вилнĕ вырăн         = {{ВилнĕВырăн|Ганновер|Ганноверта}}, [[Брауншвейг-Люнебург]], [[Германи]], [[Сăваплă Рим империйĕ]]
|Гражданлăх          = Сăваплă Рим империйĕ
|Ăслăх сфери        = [[философи]], [[логика]], [[математика]], [[физика]], [[истори]], [[лингвистика]]
| Ĕçлев вырăнĕ =   
| Ăсчах степенĕ=
| Ăсчах хисепĕ ={{Ăсчах хисепĕ|}}
|Альма-матер          = [[Лейпциг университечĕ]], [[Фридрих Шилле яч. Йена университечĕ]], [[Альтдорф университечĕ]]
|Ăслăлăх ертӳçи = Якоб Томасиус тата [[Гюйгенс Христиан]]
|Паллă вĕренекенсем   =[[Бернулли Якоб|Якоб Бернулли]], [[Бернулли Иоганн|Иоганн Бернулли]], [[Вольф Христиан фон|Христиан фон Вольф]]
|Паллă         = 
| Чыславсемпе парнесем =
{{!}}
{{!}}}
|Сайт =
}}

''' Готфрид Вильгельм Лейбниц ''''<ref name="энциклопедия" />{{sfn |Большой Энциклопедический словарь|2000|с= }}{{sfn |Энциклопедия Кольера|2000|с= }}{{sfn |В. Лейбниц // Большая энциклопедия Кирилла и Мефодия|2004|с= }} ({{lang-de|Gottfried Wilhelm Leibniz}} или {{lang-de|Gottfried Wilhelm von Leibniz}}, <small>МФА{{ref-de}}:</small> {{IPA|[ˈɡɔtfʁiːt ˈvɪlhɛlm fɔn ˈlaɪbnɪts]}}<ref>{{cite book |editor=Max Mangold (ed.)|title=Duden-Aussprachewörterbuch (Duden Pronunciation Dictionary) |edition=7th |year=2005 |publisher=Bibliographisches Institut GmbH |location=Mannheim |language=German |isbn=978-3-411-04066-7 }}</ref> <small>или</small> {{IPA|[ˈlaɪpnɪts]}}<ref>{{cite book |editor=Eva-Maria Krech et al. (ed.)|title=Deutsches Aussprachewörterbuch (German Pronunciation Dictionary) |edition=1st |year=2010 |publisher=Walter de Gruyter GmbH & Co. KG |location=Berlin |language=German |isbn=978-3-11-018203-3 }}</ref> – (1.7.1646, Лейпциг, [[Саксони (курфюршество)|Саксони]], [[Германи]], [[Сăваплăхлă Рим империйĕ]]-  14.11.1716, Ганновер, [[Брауншвейг-Люнебург]], [[Германи]], [[Сăваплăхлă Рим империйĕ]]) - [[философи]], [[логика]], [[математика]], [[физика]], [[истори]], [[лингвистика]] енĕпе ĕçленĕ ăсчах, дипломат. Берлин Ăслах академине никĕслекен<ref name="Кондаков">{{книга |автор=И. М. Кондаков. |заглавие=Психологический словарь|год=2000|страниц=}}</ref>, Франци ăслăх академин ют çĕршыв пайташĕ.


'''Чи пĕлтерĕшлĕ ăслах çитĕнĕвĕсем:'''
* Лейбниц [[Ньютон, Исаак|Ньютонран]]  уйрăм [[математикăлла анализ]]а никĕсленĕ— [[Вĕçсĕр пĕчĕк тата вĕçсĕр пысăк|вĕçсĕр пĕчĕк капсем]] çинче никĕсленекен  дифференциаллла  тата интегралла шутлавсене<ref name="Математический" />.
* Лейбниц [[Комбинаторика|комбинаторикăна]] ăслах евĕр никĕсленĕ; 
*Вăл [[Математикăлла логика|математиăлла логикăн]] пÿçламăшĕсене уçнă<ref name="энциклопедия" />{{sfn |В. Лейбниц // Большая энциклопедия Кирилла и Мефодия|2004|с= }}.
* 1 тата 0 хисепсем çинче никĕсленнĕ хальхи компьютерсем ĕçлекен  [[Иккĕлле шут тытăмĕ|иккĕлле шутламали системăна]] çырса катартнă<ref name=leibniz-translations />.
* [[механика|механикăра]] «чĕре вăй» анлава кĕртнĕ (хальхи  [[кинетикăлла энерги]] ăнлава тÿр килет) тата [[энерги сыхланнин саккунĕ|энерги сыхланнин саккунне]]а çырса катартнă<ref name="энциклопедия" />.
* [[психологи|психологире]] ăнланусар «вĕтĕ перцепцсем» ăнлава кĕртнĕ тата анланусар психика пурнăçĕн вĕрентӳне аталантарнă [[Бессознательное|бессознательной]] психической жизни<ref name="энциклопедия" />.

[[Ӳкерчĕк:Gottfried Wilhelm Leibniz.jpg|left|thumb|200px|Готфрид Вильгельм Лейбниц (1646—1716)]]
==Ĕçĕсем==
== Философири тĕп ĕçĕсем ==
* ''«Рассуждение о метафизике»'' (''Discours de métaphysique'')<ref>[http://viaf.org/viaf/9849392/ Virtual International Authority File: Gottfried Wilhelm Leibniz] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120121200132/http://viaf.org/viaf/9849392/ |date=2012-01-21 }}{{ref-en}}</ref>, [[1685]]<ref name="энциклопедия" /> или [[1686]]{{sfn |Энциклопедия Кольера|2000|с= }}{{sfn |В. Лейбниц // Большая энциклопедия Кирилла и Мефодия|2004|с= }}, издание [[1846]]<ref name="энциклопедия" />{{sfn |Энциклопедия Кольера|2000|с= }}.
* ''«Новая система природы и общения между субстанциями, а также о связи, существующей между душою и телом»'' (''Système nouveau de la nature et de la communication des substances, aussi bien que de l’union qu’il y a entre l' âme et le corps''), [[1695]]{{sfn |Энциклопедия Кольера|2000|с= }}.
* ''«Новые опыты о человеческом разуме»'' (''Nouveaux essais sur l’entendement humain par l’auteur du système de l’harmonie préetablie''), [[1704]], издание [[1765]]{{sfn |Энциклопедия Кольера|2000|с= }}.
* ''«Опыты теодицеи о благости Божией, свободе человека и начале зла»'' (''Essais de théodicée sur la bonté de Dieu, la liberté de l’homme et l’origine du mal''), [[1710]]{{sfn |Энциклопедия Кольера|2000|с= }}.
* ''«Монадология»'' (''La Monadologie''), [[1714]]{{sfn |Энциклопедия Кольера|2000|с= }}, издание [[1720]]<ref name="энциклопедия" />.

=== Математикăри тĕп ĕçĕсем ===
* ''«Об истинном отношении круга к квадрату»'' ([[1682]])<ref name="энциклопедия" />.
* ''«Новый метод максимумов и минимумов»'' ([[1684]])<ref name="энциклопедия" />.
* ''«О скрытой геометрии и анализе неделимых…»'' ([[1686]])<ref name="энциклопедия" />.

=== Физикăри тĕп ĕçĕсем  ===
* ''«Новая физическая гипотеза»'' ([[1671]]){{sfn |В. Лейбниц // Большая энциклопедия Кирилла и Мефодия|2004|с= }}.
* ''«Доказательство памятной ошибки Декарта»'' ([[1686]])<ref name="энциклопедия" />.
* ''«Очерк динамики»'' ([[1695]])<ref name="энциклопедия" />.

=== Политикăри тата тӳрелехри ĕçĕсем ===
* ''«Трактат о праве…»'' ([[1667]])<ref name="энциклопедия" />.
* ''«Христианнейший Марс…»'' ([[1680]])<ref name="энциклопедия" />.
* ''«Кодекс международного дипломатического права»'' ([[1693]])<ref name="энциклопедия" />.

=== Ытти хайлавĕсем ===
* ''«Об искусстве комбинаторики»'' ([[1666]])<ref name="энциклопедия" />.
* ''«Протогея»'' (''Protogaea''), ок. [[1693]], издание [[1748]]{{sfn |Философская Энциклопедия. В 5-х т. Под редакцией Ф. В. Константинова|1960—1970|с= }}.

=== Вырăсла куçарнисем ===
* ''Лейбниц Г. В.'' [http://www.i-text.narod.ru/lib-f.html Сочинения], в четырёх томах. Серия: Философское наследие. М.: Мысль.
** Том 1. Метафизика. «Монадология». [[1982]]. — 636 стр.
** Том 2. «Новые опыты о человеческом разумении». [[1983]]. — 686 стр.
** Том 3. Теория познания, методология, логика и общая теория науки. [[1984]]. — 734 стр.
** Том 4. «Опыты теодицеи о благости Божией, свободе человека и начале зла». [[1989]]. — 560 стр.
** Лейбниц Г. В. О свободе от необходимости в выборе. Перевод и примечания О. М. Башкиной под редакцией В. Л. Иванова [http://einai.ru/2013-01-02-Leibniz.html // EINAI: Проблемы философии и теологии" № 1-2 (3-4) 2013] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150215100758/http://einai.ru/2013-01-02-Leibniz.html |date=2015-02-15 }}
** ''Лейбниц, Г. В. ''Исповедание природы против атеистов, 1668. Перевод с нем. под ред Василия Преображенского, 1892 ''/'' См.: ''Лютер, Мартин.'' О свободе христианина. [Сборник]. Уфа: ARC, 2013. С. 193—203. ISBN 978-5-905551-05-5
* ''Лейбниц Г. В.'' Математические работы в переводе А. П. Юшкевича // Успехи Мат. Наук, т. 3, в. 1 (23).
* [http://vpn.int.ru/files-view-607.html  О приумножении наук (архив)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091007235859/http://vpn.int.ru/files-view-607.html |date=2009-10-07 }} 
* ''Лейбниц Г. В.'' Письма и эссе о китайской философии и двоичной системе исчисления. Предисловие, переводы и примечания В. М. Яковлева. М., [[2005]]. — 404 с. ISBN 5-201-02133-6.
* {{кĕнеке |автор=Лейбниц Г. В. |пуçелĕк=Труды по философии науки вырăн=М. |издательство=Либроком |çул=2010 |страниц=178 |серия=Из наследия мировой философской мысли. Философия науки |isbn=978-5-397-01388-8 }}
* [http://filosof.historic.ru/books/a0000_4.shtml Цифровая библиотека по философии.]

==Чысĕсем==

[[Ӳкерчĕк :Leibniz-Denkmal.jpeg|thumb|230px|[[Хенель Эрнст|Хенель Эрнст]] калăпланă Лейпцигри Лейбниц палăкĕ ([[2005-мĕш çул]]хи фотографи )]]
Лейбниц асăнса Германинче пĕрремĕш граждан çыннине палăк лартнă<ref name="Независимая" /><ref name="Computerworld" />.

'''Готфрид Вильгельм Лейбниц палăкĕсем:'''
<gallery perrow=5>
Ӳкерчĕк:Göttingen-Auditorium-Leibniz.01.jpg|<div class="center"> [[Гёттинген]]ра</div>
Ӳкерчĕк:6 Burlington Gardens facade Leibniz.jpg|<div class="center">[[Лондон]]ра</div>
Ӳкерчĕк:Gottfried Leibniz statue.jpg|<div class="center"> [[Оксфорд университечĕ|Оксфорд университетĕнче]]</div>
</gallery>

'''Готфрида Вильгельма Лейбниц сăнарлă тимĕр укçасем:'''
<gallery perrow=5>
</gallery>

'''Нимĕç почта маркисем:'''
<gallery perrow=5>
Ӳкерчĕк:DDR-Briefmarke Akademie 1950 24 Pf.JPG|<div class="center">(выпущена [[2 марта]] [[1950 год]]а)</div>
</gallery>

'''Лейбница чысласа ятсем панă:'''

=== Теоремăсем ===
* [[Лейбниц теореми (геометри)]] — медианăсем çинчен;
* [[Лейбниц теореми ретсем  çинчен]].

=== Формулăсем ===
* [[Ньютон—Лейбниц формули]] математика анализĕн тĕп формули;
* [[Лейбниц формули ]] улшанакан чикллĕ интреграл дифферциале;
* [[Лейбниц формули (хутланин производныйĕ)|Лейбниц формули]];
* [[Лейбниц теореми (геометри)|Лейбниц формули]]тетраэдр медиани валли;
* {{нп3|Лейбниц формули определительсем валли|Лейбниц формули определительсем валли|en|Leibniz formula for determinants}}.
[[Ӳкерчĕк:Universität Hannover - Hauptgebäude - B.jpg|thumb|300px|Ганноверти Вильгельм Лейбниц университечĕ( [[2007-мĕщ çул]]хи фото)]]

=== Объектсем ===
* [[Лейбниц (уйăх кратерĕ)|Кратер]] [[Уйăх]] çинче;
* [[Пĕчĕк планета]] {{нп3|(5149) Leibniz|(5149) Leibniz|en|5149 Leibniz}};
* [[Вильгельм Лейбница университечĕ (Ганновер)|Вильгельм Лейбниц университечĕ]]  [[Ганновер]]та.

=== Ыттисем ===
* Печенье [[Leibniz]];
*  [[Лейбниц алгебри|Лейбниц алгебри||en|Leibniz algebra]];
*  [[Лейбниц нотацийĕ|Лейбниц нотацийĕ|en|Leibniz's notation]];
*  [[Лейбниц операторĕ |Лейбниц операторĕ|en|Leibniz operator]];
*  [[Лейбниц парни|Лейбниц парни|en|Gottfried Wilhelm Leibniz Prize]];
* [[Пи (число)|пи]] шутламалли [[Лейбниц речĕ]]  <math>\pi</math><ref name="Котова" />:
: <math>\frac{\pi} {4} = 1 - \frac {1} {3} + \frac {1} {5} - \frac {1} {7} + \frac {1} {9} -</math> …;
* [[Хутламалли йĕрке|Лейбниц тождестви]] для дифференциальных операторов;
*  [[Лейбниц|пĕрлĕхĕ|en|Leibniz-Gemeinschaft]];
* [[Астра йышшисем]] йышĕнчи ӳсентрансен [[Лейбници]] йăхĕ ({{lang-la|Leibnitzia}}) <ref>[http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=117867 Flora of North America: ''Leibnitzia'']{{ref-en}}</ref>.

==Каçăсем==
{{Commons|}}
== Асăрхавсем ==
{{асăрхавсем}}

[[Категори:Германи математикĕсем]]
[[Категори:Германи механикĕсем]]
[[Категори:Германи физикĕсем]]
[[Категори:Готфрид Вильгельм Лейбниц]]
[[Категори:Христиан философĕсем]]
[[Категори:Германи философĕсем]]