Япалалăх (йăмлăх тĕсĕ) страницӑн кодне пӑхни

{{Пĕлтерĕшсем|Япалалăх (пĕлтерĕшсем)}}
'''Япалалăх''' — [[Матери (физика)|матери]] хорми, [[Уй (физика)|уйпа]] танлаштарса пăхсан, [[тӳлек йывăрăшĕ]] пур. 

Япалалăх [[элементарлă пĕрчи|пĕрчĕсенчен]] тытăнса тăрать, вĕсем хушшинче тăтăшах  [[электрон]]сем, [[протон]]сем тата [[нейтрон]]сем тĕл пулаççĕ. Юлашки иккĕшсем [[атом тĕшши]]сене, пурĕ те пĕрле — [[атом]]сене, [[молекула|молекулăсене]], [[кристалл]]сене т. ыт. тăваççĕ

Биологире '''Япалалăх'''  — клетка [[органелла|органелли]] шутне кĕрекен [[Тĕртĕм (биологи)|организм тĕртĕмне]] тăвакан [[Матери (физика)|матери]] хорми.

== Малтанхи палăртăвĕ ==
'''Япалалăх''' — [[Матери (физика)|матери]] хорми, [[уй (физика)|уйпа]] танлаштарсан, [[йывăрăшĕ покоя|йывăрăшĕ]]. Япалалăх [[элементарлă пĕрчĕ|пĕрчĕсенчен]] тытăнса тăрать, вĕсен хушшинче тăтăшах [[электрон]]сем, [[протон]]сем тата [[нейтрон]]сем. Иккĕ юлашкинчисем [[атом тĕшши]]сене, пурĕ те пĕрле — [[атом]]сене, [[молекула|молекулăсене]], [[кристалл]]сене тата ытти объектсене тăваççĕ.

== Япалалăхпа уй хушшинчи уйрăмлăх ==
Уйăн, япалалăхпа танлаштарсан, вĕçĕмсĕрлĕхпе пахаланать; электромагнит, гравитаци, ядерлĕ вăйсен, тĕрлĕ элементарлă пĕрчĕсен хум уйĕсем пур.

Халĕ çутçанталăка тĕпчев йĕркипе япалалăхпа уйа пĕр тĕслĕтесе уйăрмаççĕ, вĕсем тĕрлĕ корпускула-хум (икĕ тĕслĕ?) пĕрлĕ çутçанталăк пулăмĕсем. Уйпа япалалăх тачă çыхăнăвне тĕпчени материал тĕнчин хормипе тытăмĕн пĕрлĕхне ăнлантарса парать.

Пĕр тĕслĕ япалалăхăн [[тачăлăх]]ĕ  — япалалăх йывăрăшне унăн калăпăшĕ çине пайлани — пур:

<math>\rho = \frac{m}{V} </math>

куунта ''ρ'' — япалалăхăн тачăлăхĕ, ''m'' — япалалăх йывăрăшĕ, ''V'' — япалалăх калăпăшĕ.

Физика уйĕсен çакăн пек тачăлăх çук.

== Япалалăх пахалăвĕсем ==

== Химири япалалăх ==
=== Япалалăх тĕрлĕхĕ ===

=== Агрегатлă тăрăмсем ===
{{main|Агрегатлă тăрăмсем}}

==== Кристаллсем ====

{{main|Кристаллсем}}

=== [[Органик япалалăхĕ]]сем ===
* [[Тăварсем]]

=== [[Органик япалалăх]]сем ===
* [[Амидсем]]
* [[Аминсем]]
* [[Кетонсем]]пе [[альдегидсем]]
* [[Нитрилсем]]
* [[Ахаль эфирсем]]
* [[Хутлă эфирсем]]
* [[Спиртсем]]
* [[Углеводородсем]]
* [[Этилен]]

==Вуламалли==

* Химия: Справ. изд./ В. Шретер, К.-Х. Лаутеншлегер, Х. Бибрак и др.: Пер. с нем. — М.: Химия, 1989


==Çавăн пекех пăхăр==
* [[Пайăрка]]
* [[Анти-япалалăх]]
* [[Тӳнтер япалалăх]]

{{Матери}}
{{каçă çук}}

[[Категори:Физика]]
[[Категори:Пĕтĕмĕшле хими]]
[[Категори:Матери]]
[[Категори:Хими япалалăхĕ|*]]