Аммиак

Аммиа́к — NH₃, водород нитричĕ, çивĕч шăршлă тĕссĕр газ.

Сывлăшран икĕ хут çăмăлрах. Хăрушлăхăн IV-мĕш класĕ. Шывра питĕ лайăх ирĕлет: 0 °C патнелле 1200 калăпăш таран, 20 °C - 700 калăпăш таран. Сивĕтекен тата климат техникинче R717 тесе палăртаççĕ. Кунта R — Refrigerant (хладагент), 7 — хладагент тинĕ (неорганика çыхăнăвĕ), 17 — молекула масси.

Хими пахалăхĕсем

Пайламан электрон мăшăрĕ пулнипе нумай реакцисенче Бренстед основани пек палăрать.

• Водородпа çыхăнса аммони ионĕ пулать:

$𝖭{𝖧}_{\mathrm{𝟥}}\mathsf{+}{𝖧}^{\mathsf{+}}\mathsf{⟶}𝖭H_{\mathrm{𝟦}}^{\mathsf{+}}$

• Амммак шывра ирĕлсен (нашатырь спирчĕ) çак

процеспа:

$𝖭{𝖧}_{\mathrm{𝟥}}\mathsf{+}{𝖧}_{\mathrm{𝟤}}𝖮\mathsf{\to }𝖭H_{\mathrm{𝟦}}^{\mathsf{+}}\mathsf{+}𝖮{𝖧}^{\mathsf{-}}$ K_o=1,8Шаблон:E

сĕлтĕ реакцийĕ пулать

• Йӳçĕксемпе реакцие кĕрсен аммони тăварĕсем пулаççĕ:

$𝖭{𝖧}_{\mathrm{𝟥}}\mathsf{+}𝖧𝖭{𝖮}_{\mathrm{𝟥}}\mathsf{\to }𝖭{𝖧}_{\mathrm{𝟦}}𝖭{𝖮}_{\mathrm{𝟥}}$

• Аммиак — питĕ вăйсăр йӳçĕк (шывран 10 000 000 000 хут вăйсăртарах), металсемпе амидсем тума пултарать.

Ион NH₂⁻ амид, NH²⁻ — имид, а N³⁻ — нитрид. Сĕлтĕ металсене аммиакпа хутшăнтарса амичдсем тăваççĕ.

$\mathrm{𝟤}𝖭{𝖧}_{\mathrm{𝟥}}\mathsf{+}\mathrm{𝟤}𝖪\mathsf{⟶}\mathrm{𝟤}𝖪𝖭{𝖧}_{\mathrm{𝟤}}\mathsf{+}{𝖧}_{\mathrm{𝟤}}$

Хăшпĕр металсен амичĕсене, имичсенеĕ тата нитричĕсене шĕвек аммиакпа реакцине кĕртсе туса илеççĕ. Нитридсене азот атмосферинче хĕртсе тума пулать.

Металсен амичĕсем гидрооксидсен аналогĕсем. Шывра тата спиртсенче гидролз реакцийĕ пулать:

$𝖭𝖺𝖭{𝖧}_{\mathrm{𝟤}}\mathsf{+}{𝖧}_{\mathrm{𝟤}}𝖮\mathsf{\to }𝖭𝖺𝖮𝖧\mathsf{+}𝖭{𝖧}_{\mathrm{𝟥}}$

$𝖪𝖭{𝖧}_{\mathrm{𝟤}}\mathsf{+}{𝖢}_{\mathrm{𝟤}}{𝖧}_{\mathrm{𝟧}}𝖮𝖧\mathsf{\to }{𝖢}_{\mathrm{𝟤}}{𝖧}_{\mathrm{𝟧}}𝖮𝖪\mathsf{+}𝖭{𝖧}_{\mathrm{𝟥}}$

Шыври ирĕлтернĕ сĕлтĕсем евĕр амиакра ирĕлтернĕ амидсем диссоциаци пулнипе электричество ирттереççĕ:

$𝖪𝖭{𝖧}_{\mathrm{𝟤}}\mathsf{\rightleftarrows }{𝖪}^{\mathsf{+}}\mathsf{+}𝖭H_{\mathrm{𝟤}}^{\mathsf{-}}$

Аммиак тăвакансем

Раççейри аммиак тăвакансем

Компани	2006, пин т	2007, пин т
ОАО «Тольяттиазот»	2 635	2 403,3
ОАО НАК «Азот»	1 526	1 514,8
ОАО «Акрон»	1 526	1 114,2
ОАО «Невинномысск азочĕ», Невинномысск хули	1 065	1 087,2
ОАО «Минудобрения» (Россошь хули)	959	986,2
КОАО «АЗОТ»	854	957,3
ОАО «Азот»	869	920,1
ОАО «Кирово-Чепецкий хим. комбинат»	956	881,1
ОАО Череповецкий «Азот»	936,1	790,6
ЗАО «Куйбышевазот»	506	570,4
ОАО «Газпром Нефтехим Салават»	492	512,8
«Минеральные удобрения» (Перĕм хули)	437	474,6
ОАО «Дорогобуж»	444	473,9
ОАО «Воскресенские минеральные удобрения»	175	205,3
ОАО «Щекиноазот»	58	61,1
ООО «МенделеевскАзот»	-	-
Пĕтĕмпе	13 321,1	12 952,9

Вуламалли

• Ахметов Н. С. Общая и неорганическая химия. — М.: Высшая школа, 2001.
• Карапетьянц М. Х., Дракин С. И. Общая и неорганическая химия. — М.: Химия, 1994.
• Акимова Л. Д. Изучающим основы холодильной техники. — М., 1996.
• Ельницкий А. П., Василевская Е. И., Шарапа Е. И., Шиманович И. Е. Химия. — Мн.: Народная асвета, 2007.