Каюра хăвăлĕ

Каюра хăвăлĕ, çаплах «каюра шатăкĕ» е «ăман хăвăлĕ/шăтăкĕ» (Шаблон:Lang-en) — кашни самантра хăй уçлăхри «туннель» шутланакан уçлăх-вăхăтăн топологири гипотетиклă уйрăмлăхĕ.

Çак облаçсем пĕрлĕ уçлăх пайĕсем пулса, каюра хăвăлĕсĕр пуçне те çыхăнуллă шутланаççĕ (аялтарах ӳкерчĕке пăхăр), çаплах каюра хăвăлĕ витĕр çыхăнуллă кăна пĕтĕмĕшлех уйрăм уçлăхсем шутланаççĕ.

Каюра хăвăлĕсем пĕрлĕ релятивизм теорипе килĕшӳллĕ, анчах та вĕсем пурри-çуккине палăртман.

Каюра хăвăлĕсен метрикисем

Каюра хăвăлĕсен метрика теорийĕ каюра хăвăлĕн уçлăх-вăхăт геометрине ăнлантарать, вăхăт тăрăх çӳремешкĕн теори моделĕ пулать. Тĕслĕхрен, витĕр тухмалла каюра хăвăлĕн метрики çакнашкалскер:

d s^{2} = - c^{2} d t^{2} + d l^{2} + (k^{2} + l^{2}) (d θ^{2} + \sin^{2} θ d ϕ^{2}) .

Тухмалла мар каюра хăвăлĕн метрикăн пĕр тĕсĕ Шварцшильд шутлани пулать:

d s^{2} = - c^{2} (1 - \frac{2 G M}{r c^{2}}) d t^{2} + \frac{d r^{2}}{1 - \frac{2 G M}{r c^{2}}} + r^{2} (d θ^{2} + \sin^{2} θ d ϕ^{2}) .

Вăхăт тăрăх çӳрени

Асăрхавсем

Шаблон:Асăрхавсем

Литература

Шаблон:Refbegin

Шаблон:Refend

Каçăсем

Шаблон:Хура хăвăлсем Шаблон:Вăхăт тăрăх çӳрени

Каюра хăвăлĕ

Тупмалли