Кризисла йăвăлăх (космологи)

Шаблон:Космологи Шаблон:Пĕлтерĕшсем Çут Тĕнчен кризисла йăвăлăхĕ Шаблон:Math — Çут Тĕнчери йăмлăхăн (япалалăхăн тата энергин) йăвăлăхĕн уйрăм, ятарлă пĕлтерĕшĕ, ĕнтĕ шăпах унран, космологилле модельсенче, çав Çут Тĕнчен глобаллĕ геометрилле палăрăмĕсем килеççĕ.

Кризисла $ρ_{c}$ йăвăлăхăн пĕлтерĕшĕ Хаббл улшăнманскерĕпе çыхăннă:

ρ_{c} = \frac{3 H^{2}}{8 π G},

кунта

Шаблон:Math — Хаббл улшăнманскерĕ,

Шаблон:Math — гравитаци улшăнманскерĕ.

...............................................................................................................................................................

Çут Тĕнче синкерлĕ тачăлăхĕ — Çут Тĕнче материйĕ (хăвачĕ) йывăрăшĕн тачăлăхĕн пысăккăшĕ, вĕсенчен космологи моделĕсенчи Çут Тĕнчен глобал геометри пахалăхĕсем килеççĕ. $ρ_{c}$ синкерлĕ тачăлăх пысăккăшĕ Хаббл константинчен килет: $ρ_{c} = \frac{3 H^{2}}{8 π G}$ , унта $H$ — Хаббл константи, $G$ — гравитаци константи.

$H$ Хаббл константин пысăккăшĕ 70,1 (км/ç)/Мпк (е 2,272•10^-18 c^-1) тан пулсан,^[1] синкерлĕ тачăлăх $ρ_{c}$ 9,23•10^-27 кг/м³ (е 9,23•10^-30 г/см³) танлашать.