Массăсăр пĕрчĕ

Массăсăр пĕрчĕ (люксо́н) — масси нульпе танлашакан пĕрчĕ. Яланах çутă хăвăртлăхĕпе куçать. Хăйсен куçăм енне, энергине тата импульcне улăштарма пултараççĕ (сăмахран, гравитаци уйĕнчи фотон). Релятивизмла мар механикăра вĕсен аналогĕсем çукШаблон:Sfn.

Ят	Символ	Антипĕрчĕ	Электрокаплам (e)	Спин	Хире-хирĕç вăйăм	Тăрăм
Фотон	Шаблон:Math	хăй	0	1	Electromagnetism	Confirmed massless
Глюон	Шаблон:Math	хăй	0	1	Strong interaction	Confirmed to exist; massless unconfirmed
Гравитон	Шаблон:Math	хăй	0	2	Gravitation	Purely hypothetical / unconfirmed

Массăсăр кирек мĕнле пĕрчĕ çутă хăвăртлăхĕпе çеç куçма пултарать.

Ку акă мĕнрен килет. Танлаштарулăхăн пĕтĕмĕшле теорийĕн энерги тĕлĕшĕнчи $E=\frac{m{c}^2}{\sqrt{1-\frac{v^2}{c^2}}}$ тата импульс тĕлĕшĕнчи $p=\frac{mv}{\sqrt{1-\frac{v^2}{c^2}}}$ формулисене кура , пĕрчĕн $v$ хăвăртлăхĕ унăн $p$ импульсĕ урлă палăрăнать; $m$ масса тата $c$ çутă хăвăртлăхĕ $v=\frac{p{c}^2}{E}$ танлăхпа çыхăннă, кунта $E=c\sqrt{p^2+m^2{c}^2}$ — пĕрчĕ энергийĕ. Массăсăр пĕрчĕ чухне $m=0$, вара $E=c\mid p\mid$ тата, $v=\frac{p{c}^2}{E}$ шайлашулăхсенчен, $\mid v\mid =c$ тухса тăратьШаблон:Sfn. Кунашкал пĕрчĕ куçманлăхра тăма пултараймасть, «опцийĕсем» çакнашакал: вăл çуралать (пайăркаланать), çутă хавăртлахĕпе куçать, унтан пĕтет (пăчланать).

Çутă хăвăртлăхĕпе куçакан хуть те мĕнле пĕрчĕ те массăсăр

Ку $v=\frac{p{c}^2}{E}$ формулăран тухса тăрать. Енчен $v=c$ пулсан, $E=c\mid p\mid$ тата, $E=c\sqrt{p^2+m^2{c}^2}$ танлăха кура $m=0$.Шаблон:Sfn

Литература

• Широков Ю. М., Юдин Н. П. Ядерная физика. — М.: Наука, 1972. — 670 с.
• Ширков Д. В. Физика микромира. — М.: Советская энциклопедия, 1980. — 527 с.
• Яворский Б. М. Справочник по физике для инженеров и студентов вузов. — М.: Оникс, 2007. — 1056 с.
• Румер Ю. Б., Фет А. И. Теория групп и квантованные поля. — М.: Либроком, 2010. — 248 с. — ISBN 978-5-397-01392-5.
• Окунь Л. Б. Лептоны и кварки. — М.: Едиториал УРСС, 2005. — 352 с. — ISBN 5-354-01084-5.

Каçăсем

• Ядерная физика в Интернете