Нётер теореми

Эмми Нётер хăйĕн теоремине ĕнентерсе çырнă статьян пуçламăшĕ. Статьяна нимĕçле çырнă

Нётер теореми, — Эмми Нётер 1918-мĕш çулта ĕнентернĕ теорема. Ăна чăн малтан Гёттинген шкулĕн ăславçисем (Д. Гильберт, Ф. Клейн тата Эмми Нётер хăй) палăртнă. Эмми Нётер — питĕ паллă хĕрарăм-математик.

Нётер теореми ак çакна кăтартса парать: Çутçанталăкра пур кашни сыхланав саккунне физикăлла системăн пĕр-пĕр татти-сыпписĕр симметрийĕ пырса тивет. Е тепĕр май: физикăлла системăн татти-сыпписĕр кашни симметрине çутçанталăкра пур пĕр-пĕр сыхланав саккунĕ пырса тивет.

• Вăхăт пĕртикĕслĕхĕ энерги сыхланнин саккунĕпе çыхăннă,
• Уçлăх пĕртикĕслĕхĕ импульс сыхланнин саккунĕпе çыхăннă,
• Уçлăх изотропийĕ импульс саманчĕ сыхланнин саккунĕпе çыхăннă,
• Калибровкăлла симметри электро каплам сыхланнин саккунĕпе çыхăннă.

Тата ытти те.

Калас пулать, масса сыхланнин саккунĕ энерги сыхланнин саккунĕн уйрам палăрăмĕ çеç пулать. Мĕншĕн тесен энергипе масса эквивалентлă:

$E=m{c}^2$,

кунта $E$ — объектăн энергийĕ, $m$ — унăн масси, $c$ — çутăн вакуумри хăвăртлăхĕ, вăл Шаблон:Nobr.

Вуламалли

• Арнольд В. И. Математические методы классической механики, изд. 5-ое, — М.: Едиториал УРСС, 2003, ISBN 5-354-00341-5
• Ибрагимов Н. Х. Группы преобразований в математической физике. — М.: Наука, 280 с., 1983 г.

Каçăсем

• Нётер статйине акăлчанла куçарни
• Статья о Теореме Нётер, by John BaezШаблон:Ref-en
• E. Noether’s Discovery of the Deep Connection Between Symmetries and Conservation Laws by Шаблон:Iw
• Теорема Нётер на MathPages.Шаблон:Ref-en
• Symmetric energy-momentum tensor in Maxwell, Yang-Mills, and Proca theories obtained using only Noether’s theorem.Шаблон:Ref-en
• Giachetta G., Mangiarotti L., Sardanashvily G. On the notion of gauge symmetries of generic Lagrangian field theory. — J. Math. Phys. 50 (2009) 012903; arXiv 0807.3003.
• Физикăлла энциклопеди, статья Кварки.
• K. Nakamura et al. (Particle Data Group). PDGLive Particle Summary 'Quarks (u, d, s, c, b, t, b', t', Free)'. Particle Data Group (2011).