Тӳрĕ кĕтеслĕ параллелепипед

Тÿрĕ кĕтеслĕ параллелепи́пед (кубоид) — кашнийĕ, пĕтĕмĕшле илсен, тӳркĕтеслĕх пулса тăракан 6 хысаклă нумайхысаклăх.

Параллелепипедăн хирĕçле выртакан хысакĕсем тан. Унăн пĕр-пĕр тăрриче пуçтарăнакан аякĕсем пĕрне-пĕри перпендикулярлă.

Параллелепипед формиллĕ тĕслĕхсен шутĕнче — кирпĕч, шăрпăк курупки, компьютерăн блокĕ.

Пĕр тăрă патĕнчи аяксене тепĕр чухне виçесем е хапасем теççĕ. Сăмахран, шăрпăк курупкин ытларах чухнехи виçисем 15мм, 35мм тата 50 мм.

Тĕрĕс е тăваткал параллелепипед тесе çавна калаççĕ, хăшĕн икĕ виçи тан, кунашкаллин ултă хысакаран иккĕшĕ тăваткалсем пулса тăраççĕ.

Тӳрĕ кĕтеслĕ параллелепипедăн калăпăшне ак çак формулăпа тупаççĕ:

V = a b c,

кунта $a, b, c$ — унăн хаписем (виçисем).

Тÿрĕ кĕтеслĕ параллелепипедăн $d$ диагоналĕн иккĕмĕш капашĕ унăн виçисен иккĕмĕш капашĕсен суммипе тан:

d^{2} = a^{2} + b^{2} + c^{2},

çапла ĕнтĕ, диагональ тăршшĕ ак çакăн пек:

d = \sqrt{a^{2} + b^{2} + c^{2}} .

Тÿрĕ кĕтеслĕ параллелепипедăн çийĕн лаптăкĕ

S = 2 (a b + b c + a c) .

Тан виçесемлĕ (хапасемлĕ) тÿрĕ кĕтеслĕ параллелепипеда куб теççĕ. Кубăн мĕнпур 6 хысакĕ те — тан тăваткалсем.

Çавăн пекех